Winter 2023 met o.a. een Gestreepte Dolfijn, Dwerggors en Alpenheggenmus

Het nieuwe jaar was nog maar nauwelijks begonnen, of er was het nodige te doen rondom een paar Bultrug-meldingen bij Scheveningen en Kijkduin. Het bleef helaas echter bij waarnemingen van een paar "blows". Mede vogelaars en whale-watchers Jan en Wim haalden desondanks toch maar weer eens de pers. Bovenaan het artikel stond een foto, welke ik op 17 november 2018 van Bultrug JoJo maakte vanaf het strand bij Kijkduin. 

Waar het nu slechts bleef op hopen op betere beelden van deze imposante Walvis, was met name de maand november in 2018 geweldig. Ik voeg twee archieffoto's toe bij dit stukje van die bewuste maand. De eerste maakte ik op 7 november 2018 vanaf de kop van het Zuiderhavenhoofd. Duidelijk is hierbij op de onderzijde van de staartvin de witte tekening te zien, evenals de opvallende kartelranden. Het zijn bepalende unieke kenmerken voor ieder individu. 

Voor meer foto's en het verhaal over Bultrug JoJo, zie het Blog dat ik in de herfst van 2019 hierover maakte. Zaterdag 7 januari gebeurde er echter toch iets bijzonders voor de kust van Hoek van Holland (HvH). Ik was net klaar met banen zwemmen in een van de Haagse Zwembaden en merkte in het kleedhokje, dat mijn telefoon geregeld zoomde. Er kwamen meerdere berichten binnen over een mogelijke Gestreepte Dolfijn bij HvH. Zo snel als ik buiten was belde ik Wim, die mij dankte voor de tip en direct zou afreizen naar HvH. Eenmaal ter plaatse zou hij mij op de hoogte houden. 

Zo snel als ik kon, naar huis gereden, fotospullen en kijker gepakt, een paar boterhammen, flesje water en "Go"! Eenmaal aangekomen bij het strand van HvH, liep ik zo snel mogelijk naar de pier, waar al de nodige waarnemers stonden. Van Wim had ik al begrepen, dat het dier nog met regelmaat gezien werd. Er stond een stevige wind, wat het kijken er niet makkelijker op maakte, maar ik kreeg de Dolfijn in beeld, net toen het dier wat verder weg zwom. Op de eerstvolgende foto is de kustlijn te zien, met in de verte de contouren van Kijkduin en Scheveningen. 

Wilde ik deze Gestreepte Dolfijn - een veel voorkomende soort in tropische wateren, die zelden wordt gezien in kouder water, zoals in dit geval onze Noordzee - goed kunnen fotograferen, dan moest ik op statief, of liggend met de camera op mijn fototas op de rand van de pier. Vanwege de harde wind koos ik voor het laatste, omdat dat meer stabiliteit gaf. Gelukkig kwam de Dolfijn weer wat dichter naar de pier toe. 

Doordat de Dolfijn behoorlijk snel zwom, op onverwachte momenten deels boven water kwam voor een fractie van een seconde en ook bij regelmaat plotseling wendde en keerde, was het verdraaid lastig om een aanvaardbare foto te maken. Hieronder volgen nog drie opnames, waarbij een surfer niet ver weg is en waarbij op de tweede opname het oog zowaar zichtbaar is net onder de waterlijn. Zie de min of meer ovale donkere vlek bij de licht getekende flank. Een foto van Wim en nog een andere waarnemer laten op die plek het oog net boven de waterlijn zien. Al met al een prachtig geslaagde waarneming, na nota bene een ochtend banen zwemmen. 

Woensdag 11 januari wilde ik mijzelf als verjaarscadeau wel op een paar Grote Kruisbekken trakteren. Tenminste als ze zo vriendelijk waren om daaraan mee te werken. Dus samen met Annemiek in de loop van de ochtend naar Leersum aan de Utrechtse Heuvelrug gereden, waar de laatste dagen op het Leersumseveld een aantal vogels werden gezien. Op de parkeerplaats al daar sprak ik kort Pieter Doorn, die jammer genoeg geen Grote Kruisbekken had gezien, gedurende de anderhalf uur dat hij er was. 

Ik groette hem en wij gingen op pad, met een wat bijgestelde verwachting. Echter toen wij de locatie naderden, kwam er een vogelaar onze kant op gelopen en zag ik in de verte iemand gefocust staan kijken.

"Ja zitten er nu, in een den op behoorlijke afstand" zei hij tegen ons. Annemiek wachtte even op een bankje en ik zette er stevig de pas in. "In die den daar op de vlakte ongeveer richting 11 uur" zei de waarneemster. 

Yes, in beeld, dank! antwoordde ik. Zo snel als mogelijk de fotospullen opgetuigd en een aantal opnames gemaakt. 

Twee minuutjes later vloog de hele groep op, daarbij het kenmerkende "kjuub kjuub" geluid makend. Grote "Kruisen" zijn prachtige vogeltjes in schitterende rood-oranje-groen-gele kleuren met een forse snavel, waarmee ze dennenappels kunnen kraken. In de wintermaanden komen ze soms in kleine invasie groepen vanuit het Hoge Noorden naar ons land. Het is altijd een feest om deze vogels te zien, zeker als ze gaan drinken en vanuit een berk, of den behoedzaam afdalen naar het plasje regenwater. Ik voeg hierbij nog een paar opnames van enige jaren geleden bij Heidestein-Bornia in de buurt van Zeist toe.

Een andere prachtige soort, de mythische IJsvogel, is nog steeds aan het herstellen van de pittige vorstperiode in februari 2021, waarbij zo'n 80% van de Nederlandse populatie gesneuveld is. Gelukkig was er rond 24 januari een mannetje aanwezig aan de rand van Lentevreugd ten noorden van Wassenaar. Ik heb vanuit de auto als rijdende schuilhut, weliswaar van enige afstand, nog wat foto's kunnen maken. 

Beduidend minder schuw was een Dwerggorsje in de Aalkeetbuitenpolder bij Vlaardingen enige dagen later. Nu heb ik deze soort in de loop der jaren, al diverse keren tijdens de wintermaanden gezien, maar het blijft een prachtig getekende Gors. Hij zat er al even, maar trok nog steeds veel belangstelling. Hij hield zich op in een rietkraag langs een fietspad, dat door een natuurgebiedje langs de oever van een surfplas liep. 

Wat de waarneming wat bemoeilijkte was het grote aantal Rietgorzen op die locatie. Die soort in winterkleed is soms wat lastig te onderscheiden van Dwerggors. Met zoveel paar ogen is er dan altijd wel weer iemand, die hem er tussenuit pikt. Door de stevige wind was het traceren van de Dwerggors op basis van geluid (een zacht tik tik, tik tik) veel lastiger. Die ochtend duurde het best even, voordat hij in beeld kwam, maar opeens was ie daar, foeragerend tussen de Rietgorzen. Let vooral op de fraaie koptekening bij het bekijken van de nu volgende foto's. 

Deze Dwerggors is zeker nog een aantal weken op genoemde locatie gebleven, voordat ie uiteindelijk vertrokken is naar eveneens het Hoge Noorden. Medio februari ben ik even snel wezen kijken bij een slaapplek van een Bosuil in Wassenaar. Warempel mevrouw/mijnheer was zowaar thuis en wilde wel even poseren. De locatie van een tweede tukkende Bosuil (Bosuilen zijn nachtjagers en hebben evenals de Kerkuil, geheel donkere ogen) vond ik na de tip van een buurtbewoner, jammer genoeg niet. Wel trof ik er een vrouw Keep, uit jawel, het Hoge Noorden. 

De vondst van een Pacifische Waterpieper begin februari, door Cornelis Fokker (een gedreven Waterpieper teller en volger), draaide uiteindelijk uit op een deceptie. Bij drie korte bezoeken aan de Hoekse Waard, waar Fokker op een vroege ochtend tussen zijn "geliefde" Waterpiepers een wat andere getekende vogel vond - beduidend donkerder aan de bovenzijde, contrastrijker gestreepte flank en een donkere vrijwel zwarte vlek aan beide zijden van de hals -, bleek het echt een hele toer om genoemde vogel tussen de andere Waterpiepers te vinden. 

Mogelijk heb ik deze uit Azië afkomstige soort, voorheen ondersoort, bij mijn eerste bezoek op 9 februari kort gezien, maar ik ben er allerminst zeker van. Het was meer een optelsom van wat de toen aanwezige waarnemers aan kenmerken hadden gezien, of dachten te zien. Hieronder een foto van die middag met Wout van Dijk, Pieter Hilgerman en Frank Roos kijkend door de telescoop, kort na die bewuste waarneming. De tweede foto is van een gewone Waterpieper in winterkleed, een maand later. Van drie invallende Waterpiepers landde deze gelukkig op het dak van de schuur, waardoor hij sneller te determineren viel. Eenmaal tussen de kleibonken op de akker, was het veel lastiger om de verschillen in tekening te zien. 

Met een beetje betere planning, met daarbij ook de weersomstandigheden goed in ogenschouw nemend, had ik de bewuste vogel wellicht echt goed kunnen zien, maar ik vond het wel best zo. Beter verging het mij met de Alpenheggenmus hier bij ons in het centrum van Den Haag. Een soort die ik ooit al op de flanken van het Mont Blanc massief had gehoord en gezien bij Nid d'Aigle op ruim 2300 meter hoogte. Het was dan ook niet verwonderlijk, dat een vrouwelijke ambtenaar in een van de ministeries op jawel, de dertigste etage, wat uit het raam zat te staren (zelf schreef ze "dat doen ambtenaren wel meer 😉") en daar toen een heuse Alpenheggenmus op het randje van de vensterbank zag scharrelen. Ze kon haar ogen niet geloven en plaatste, na enig ambtelijk overleg, haar observatie op waarneming.nl. Nou dan gaat het snel met zo'n zeldzame soort voor ons land in hartje Den Haag. 

In no time stonden er al heel wat vogelaars met kijkers en telescopen gewapend tussen de hoge torens van de diverse ministeries. Uit angst onder de ambtenaren voor een heuse "twitchers-invasie" werd er wat mistig gedaan, over welke ministeriële toren het betrof. Met behulp van een aantal "ambtelijke vogelaars", die in diverse ministeries werkzaam waren, werden justitie en nog een ander aangrenzend ministerie als meest kansrijk genoemd, om iets van de Alpenheggenmus te kunnen zien. Maar dan wel vanaf de begane grond, omdat volgens protocol en uit veiligheid overwegingen, een toelating tot een ministerie voor een vogeltje, hoe bijzonder ook, uit den boze was. Wim, voor wie deze soort een Lifer is, was dan ook tamelijk gefrustreerd huiswaarts gekeerd na een bezoek aan de locatie, omdat er vanaf de straat nauwelijks iets te zien was van het vogeltje, laat staan dat er ook maar een enigszins aanvaardbare foto van te maken viel. 

De Alpenheggenmus hield het inmiddels al best een paar weken uit op ministeriële hoogte en er verschenen ook steeds betere foto's, die wel gemaakt moesten zijn vanuit het ministerie zelf. Min of meer als grapje bedoeld vroeg ik aan een ambtelijke mede vogelaar, of ik samen met Wim niet binnenkort even kon komen kijken. Dat is goed, antwoordde hij, kom maar maandag om twee uur. Een behoorlijk regenfront gooide bijna roet in het eten, maar de afspraak ging door en even later stonden wij oog in oog met een al aardig nat geregende Alpenheggenmus. 

Het beeld paste wel mooi bij de veel te natte en frisse eerste maanden van het jaar. Bijzondere twitch weer, met speciale dank aan onze gastheer.