vrijdag 22 april 2016

Speurtocht naar een mogelijke Toendraslechtvalk

Begin Februari werd er in Noord Holland een mogelijke Toendraslechtvalk gezien. De vogel verbleef geregeld op de akkers boven Callantsoog, bij het zgn. Nollenland van Abbestede, een gebied met binnen-duintjes en plas-drasland. Je moest echter wel enig geluk hebben, om op het juiste moment ter plaatse te zijn. Na de korte zoekactie, die niets opleverde, tijdens het rondje NH op 12 februari met wel veel andere mooie soorten (zie eerdere berichtgeving), gingen Wim, Harriet, Don en ik op 7 maart met name voor deze valk weer naar NH. We gingen eerst nog even langs Hoogwoud voor de Roodkeelnachtegaal, voornamelijk om Wim gelegenheid te geven tot wat betere opnames van de zang. Dat lukt prima, ook al omdat Arnoud vd Berg ter plaatse was voor geluidsopnames en er verder geen waarnemers waren. Arnoud, die al vele malen hier de zang en roep van de RKN had opgenomen, vertelde dat hij al zeker twintig! Siberische soorten had herkend aan de hand van de geluidsopnames van deze vogel. Een aantal daarvan waren maar korte strofes: "de vogel is nog aan het leren", aldus Arnoud.
Roodkeelnachtegaal Hoogwoud
De door Arnoud e.a. verzamelde informatie kan leiden naar een meer gedetailleerde plaats van herkomst in NO Rusland.
In het verloop van die dag vonden wij de Toendraslechtvalk echter niet. Wel zagen wij een groepje Lepelaars vrij dichtbij, wat Holenduiven en een Patrijs.

Lepelaar, Nollen van Abbestede
Daar de valk, in het verloop van die week toch weer gemeld werd, besloten Wim, Don en ik op maandag 14 maart nog een ultieme poging te wagen.
Aanvankelijk leek bij aankomst de bewuste akker, waar de vogel het meest was gezien weer verlaten, tot Wim zei "stop is, ik zie daar wat": Ja, bingo!, eindelijk dan, daar zat de Toendraslechtvalk.
Wel behoorlijk ver weg midden op de akker, maar hij was er. Een goede foto maken was op dat moment ondoenlijk vanwege de afstand, de verdamping van het water wat nog in de bodem zat "het zgn. Haze-effect" aldus Don en de graanstoppels op de akker, waar de imposante valk toch voor een deel in schuil ging.
Toendraslechtvalk, Abbestede
Een van de eerste opnames van de valk met volle crop, waarbij te zien is hoe ver weg de vogel zit en hoe lastig het is om hem goed op de foto te krijgen door met name het genoemde Haze-effect.
Door de scoop van Wim, was hij uiteraard mooi te zien, maar ook daar viel mij het wat diffuse beeld op door die verdampingsdruppeltjes.
Wim en Don bij de Toendraslechtvalk
Toendraslechtvalk Abbestede
De valk vloog op een gegeven moment op, maar ik kon na deze opname snel mijn kijker pakken en hem volgen. Hij vloog naar de duinen, boog toen af naar zuid en keerde iets zuidoostwaarts en daalde steeds meer, tot ik hem achter het dak van een boerderij kwijt raakte. Snel via de provinciale weg die kant uit rijdend, vond ik hem gelukkig terug aan de rand van een wat kleinere akker. De vogel was hier beter in beeld te krijgen, maar nu kregen wij ook te maken met toenemende warmtetrilling.
Toendraslechtvalk Abbestede
Toendraslechtvalk belaagd door Kievit
Na een paar aanvallen van de aanwezige Kievitten, was de valk het gepest wel zat en ging er vandoor,
om vervolgens voor die dag definitief uit beeld te verdwijnen.
Toendraslechtvalk, Falco peregrinus calidus, is een ondersoort van Slechtvalk en komt voor van het Varanger schiereiland in  Noorwegen tot de Lena in Rusland. Is iets groter, lichter en heeft wat meer blauwgrijs op de bovenzijde. De baardstreep is langer en smaller en heeft een lichte inkeping onder het oog. De onderzijde is licht met een fijnere bandering op het middelste deel en op de flanken grover. De kop vertoont gelijkenis met die van een jonge Giervalk. Het formaat en postuur, dat inzit tussen Slechtvalk en Giervalk, deed mij sterk denken aan de Giervalk van Zeeuws-Vlaanderen van enige jaren geleden.
Giervalk Autrichepolder 23-02-2012
Giervalk met prooi, Autrichepolder 23-02-2012
Vrijdag 17 maart ging ik samen met Frans opnieuw noordwaarts, omdat hij de vogel toch ook wel erg graag wilde zien en ik langzamerhand wel aardig vertrouwd was geraakt met het gebied. Helaas bleek de valk niet op "zijn thuisbasis" te zitten en moesten wij vol aan de bak om hem te vinden.
Bij de kleinere akker iets zuidwaarts zat hij ook niet, maar zag Frans wel ineens een paar Patrijzen.
Patrijs Abbestede
Na heel veel akkers in de omgeving te hebben afgezocht, besloten wij om even een lunch-break te nemen bij de Petten: mooi gerealiseerde schelpen eilandjes aldaar voor de vogels om te rusten en wellicht te broeden (locatie Siberische Strandloper; zie eerder blog).
Begin van de middag reden wij weer terug naar Abbestede voor een laatste poging om voor Frans de Toendraslechtvalk te vinden. De plas-dras gebieden leverden niets op, dan maar door naar de grote akker. "Is dat hem niet" riep Frans, toen wij bij de hoek van de grote akker aankwamen. Snel pakte ik mijn kijker: "Jemig ja, dat is hem Frans, rijden!" Frans was zo enthousiast, dat hij direct een foto probeerde te maken. "Nee, nee dat wordt niks, rustig er naar toe rijden Frans." De valk zat dichterbij op de hoofdakker dan maandag, maar wel nog op een zodanige afstand dat wij geen bedreiging vormden en naast, of vanachter de auto konden fotograferen. Even leken de aanvallende Kieviten hem weer te verjagen, net zoals maandag, maar de valk hield stand en bleef op zijn plek. Frans maakte er een wel heel aparte show van door, weer te worstelen met de scherpstelling van zijn camera en de bestuurders van een paar passerende auto's omstandig uit leggen wat voor vogel daar zat.
"Frans, actie" riep ik, toen de valk zich weer moest verdedigen tegen een volgende uitval van de Kieviten.
Na een paar minuten vloog de Toendraslechtvalk toch op en viel gelukkig in aan de rand van de andere akker achter ons. Hij zat daar iets verder weg, maar was nog wel mooi in beeld.
Toendraslechtvalk Abbestede
Toendraslechtvalk belaagd door Kievit
Frans bij de Toendraslechtvalk
Toendraslechtvalk Abbestede 
Toendraslechtvalk Abbestede
Toendraslechtvalk Abbestede
Bollenveld in bloei bij Abbestede
Na nog een half uur lang van de vogel genoten te hebben, was het mooi geweest en reden wij in de rode bolide van Frans -met een grote glimlach op zijn gezicht -weer huiswaarts.
Kort naschrift: het is de vraag of deze valk echt aanvaard wordt als Toendraslechtvalk. Hij vertoont veel goede kenmerken, maar er is ook nogal wat variatie in kleed bij Slechtvalken. De tijd zal het leren, maar het was echt geweldig, om zo'n imposante valk van zo nabij te mogen zien.

4 opmerkingen:

Maria zei

Hi John,
Wat een heerlijke hobby is het toch. je komt nog eens ergens en in goed gezelschap ;-) is het ook gewoon leuk. De vangsten zijn natuurlijk geweldig. Ik hoop dat de Toendraslechtvalk aanvaard wordt. Mooi fotoverslag. Je paarden achter de paarse bollen is ook een hele mooie.
groetjes, en fijn weekend,
Maria

Frans van Antwerpen zei

Zo, zo John, wat heb je er een levendig verhaal van gemaakt. Geweldig. Ik zie me nog staan, helemaal opgewonden over deze slechtvalk. Een hele mooie ervaring. Bovendien vind ik je vergelijking met de giervalk erg interessant. Mooie opnames.
Frans

Ben van den Broek zei

Hallo John, leuk en interessant verhaal en mooi gedocumenteerd met fraaie foto's. Gr. Ben

Mirte zei

Hi Dad,
Mooi verhaal, persoonlijk vind ik toch het roodkeeltje en de bollenvelden de mooiste foto's. Toch weet je als dochter van een vogelaar ook dat andere plaatjes soms van grotere waarde kunnen zijn ;-)
Dus dat Valkie is ook wel aardig ;-) haha