Bultrug "JoJo" voor de kust van Scheveningen en Kijkduin

De 7e - en 17e november van 2018 zal ik niet snel vergeten.
Met slechts een klein aantal mede-waarnemers en passanten, was ik op die twee dagen getuige van een paar onvoorstelbaar mooie en indrukwekkende natuur-momenten.
Vanaf eind oktober werd er namelijk melding gemaakt van een Bultrug in de Noordzee, voor de kust tussen Hoek van Holland en Wassenaarse slag. De meldingen werden ook ingevoerd op onze Haagse en Katwijkse Vogel App-groepen en kwamen aanvankelijk door via SOS Dolfijn, Dutch Birding en Waarneming.nl als "Zeldzaam Zoogdier". Er werden regelmatig "blow's" gezien, wanneer de walvis uitademde, waarbij een klein deel van de rug en rugvin zichtbaar waren.

Op woensdag 7 november werd de Bultrug voor Scheveningen haven gezien en maande Wim van Yperen mij telefonisch tot enige spoed, omdat de walvis steeds dichter in beeld kwam. Ik kon die ochtend door omstandigheden echter pas rond half twaalf bij het Zuider Havenhoofd zijn. Eenmaal bij het Zuider aangekomen en de dam oplopend, kwam ik als eerste Hans Overduin tegen. De adrenaline kwam nog net niet uit zijn oren, maar Hans vertelde enthousiast over de vele blow's, als ook grote delen van de rug, die ze prima hadden kunnen zien. "Waar is ie nu dan?", vroeg ik.
"Ik wijs hem wel aan", zei Hans en hij wees in de verte, richting 10.00 uur, wat bijna pal West was. Jemig, heb ik dat, dacht ik bij mezelf: wat een nood eind weg. Ik bedankte Hans en liep verder naar de kop van het Zuider en het vuurtorentje. De meeste, voornamelijk vogelaars met hun kijkers, telescopen en camera's waren al weg, of vertrokken net. Alleen Mark Zevenbergen, Herman de Jongh uit Barendrecht met zijn dochter en twee vissers waren er nog.

Het viel ons op, dat een kleine vissersboot, die richting Monster koerste, veel zeevogels, waaronder Jan van Genten aantrok. Wat ons ook opviel, was dat de blow's van de Bultrug steeds dichter de vissersboot naderden. Mark en ik hadden uiteindelijk onze spullen maar ingepakt, omdat de boot steeds verder weg voer en liepen langzaam weer richting strand. Op zo'n meter of 15 van het vuurtorentje, keek ik nog eens naar de boot; "Volgens mij is hij gedraaid en komt weer hierheen". "Ja" zei Mark "en die blow komt ook steeds dichterbij". We hoefden niet lang na te denken, liepen terug naar het vuurtorentje en pakten onze fotoapparatuur weer uit.

Vissersboot nog koersend richting Monster met een blow van de Bultrug aan stuurboord zijde

Het bootje naderde steeds meer de kop van het Zuider, met tientallen meeuwen en een aantal Jan van Genten er omheen. Wij wisten nu echter, dat er nog iets veel specialers met de boot mee trok. Op de volgende foto is net links van de katrol achter twee meeuwen, een klein stukje van de rugvin van de walvis te zien.

Het ging er om spannen. Ik besloot op het laatste moment om mijn statief met camera op de uiterste punt van de dam, tegen de blokken aan te plaatsen. Daardoor ontweek ik een visser en had vrij zicht over de zee. Daar het nagenoeg onmogelijk was, om exact in te schatten waar de Bultrug eventueel boven zou komen en op welk moment, trok ik mijn zoomlens deels in, om een groter blikveld te creëren.
Net toen de vissersboot de kop van het Zuider rondde, knalde om 13.02 uur en 25 seconden, de Bultrug met zijn staart en achterlijf het water uit!

Opname gemaakt op 13.02 uur en 26 seconden

Om 13.02 uur en 38 seconden, kwam hij voor de tweede keer met z'n achterlijf het water uit, maar nu hoger en daarbij de onderzijde van de staart tonend.

Een seconde later verdween hij weer onder de oppervlakte.

Nu iets van ons af zwemmend richting NNW, om 13.02 uur en 55 seconden

Om 13.02 uur en 57 seconden, duikt hij voor de derde en laatste keer, waarbij achterlijf en staartvin nog hoger het water uit komen. Twee seconden later is ie de diepte van de vaargeul in gedoken.

Wederom prachtig het individuele patroon van de onderzijde van de staartvin tonend. 

Een van de Bultrug's "secondanten", een jonge Jan van Gent

Uiteraard heerste er na deze prachtige momenten een vrij uitgelaten stemming onder diegenen, die dit schouwspel met eigen ogen hadden gezien. Wat later die middag bleek de Bultrug zelfs nog even de haven in gezwommen te zijn tot aan de oude havenhoofden, waarna de walvis keerde en weer naar zee zwom. Het geluid dat bij het uit ademenen werd gemaakt, deed een waarnemer denken aan een stoomketel, zo hoorde ik later.

Nadat ik een foto op het internet had gedeeld, kreeg ik al vrij snel een reactie van Hans Verdaat.
Hans is zeezoogdier admin voor waarneming.nl en onderzoeker bij Wageningen Marine Research in Den Helder. Hij verzocht om de originele foto van de onderstaart van de Bultrug, om deze te kunnen toevoegen aan de walvis ID database Happy Whale. In deze database kunnen de kenmerkende staartpatronen van walvissen (deze zijn uniek per individu, net zoals bij mensen de vingerafdruk), met elkaar vergeleken worden. Zo werd al snel duidelijk, dat deze walvis een maand eerder voor de kust van Texel was gezien.

Op de vraag, of dit beest niet gevaar liep te stranden in de relatief ondiepe Noordzee, antwoordde Hans, dat Bultruggen goed kunnen omgaan met ondiep water. Dit dier zwom doelgericht in en uit ondiepe plekken vlak onder de kust. Een Bultrug maakt niet alleen gebruik van zijn sonar op zoek naar voedsel, maar kan ook vrij goed zien. Dit laatste in tegenstelling tot bv een Potvis, die het vnl. van zijn sonar moet hebben.

De daar op volgende dagen werd de Bultrug, die inmiddels JoJo was gedoopt, vanwege het min of meer vaste patroon van pendelen tussen de omgeving van Monster en Wassenaarse Slag, regelmatig waargenomen zij het vaak op grote afstand.

Whale spotters op het Zuider Haven Hoofd, met o.a. links voor Wim van Yperen, met daarvoor Jan van der Sluis, Thea van Gogh links van de dame met de blauwe jas en rechts van de hengel, Wim Kolber rechts voor, met rechts van hem Bas van Gennip met bruine jas en rechts achteraan Ben van den Broek.

Bovenstaande foto is van woensdag 14 november rond het middaguur. JoJo zwom kilometers uit de kust, waardoor de blow's vaak lastig te zien waren. Bas maakte het echter uiterst aangenaam, door in een uur tijd een langs trekkende Grote Jager, een Noordse Stern en een Grauwe Franjepoot te melden.
Inmiddels draaide de door Wim van Yperen aangemaakte open Facebook groep "Bultrug Scheveningen" op volle toeren, met al snel een paar duizend volgers. Zij konden daar waarnemingen van JoJo registreren en lezen, zodat de Bultrug voor nog meer belangstellenden te volgen was.

Zaterdag 17 november hadden wij een activiteiten-ochtend binnen onze woongemeenschap, toen ik net na de lunch van buurvrouw Marion, die ook aangestoken was door het Bultrug virus, hoorde dat JoJo actief was ter hoogte van Kijkduin. Na kort overleg, pakte ik mijn kijker en fotospullen en sprong in de auto op weg naar de kust. Ik belde Wim van Yperen, die Jan van der Sluis al had ingeseind, maar zelf net besloot om huiswaarts te keren, omdat zijn nieuwe camera dienst weigerde.

Ik checkte bij het Savornin Lohmanplein nog snel even de Facebook groep; een vrouw meldde het dier drie minuten eerder recht voor Kijkduin. OK, volle bak naar Kijkduin dus. Daar aangekomen haastte ik mij naar het uitkijkpunt naast hotel Atlantic, waar meerdere waarnemers stonden. Ik groette ze, zag de plek waar de walvis zich moest bevinden en ging direct weer naar beneden richting strand.

Ik moest en zou zo dicht mogelijk bij het water staan, voor als er iets speciaals zou gebeuren.
Snel zette ik mijn statief op, klikte de camera er op, checkte de instellingen en was er klaar voor. Een vrouw zette me nog bijna op het verkeerde been en dus de camera in de verkeerde richting, door iets naar rechts te wijzen richting 01.00 uur, waar het water opspatte. Ik pakte mijn kijker en zag duikende Jan van Genten. Ik zwenkte met de kijker iets naar links en zag richting 11.00 uur enorm gewoel in het water.

Kijkduin 17-11-2018 om 15.04 uur en 24 seconden

Dit moest de plek zijn, waar de Bultrug zwom en ik draaide de camera dan ook snel in de juiste positie. Slechts seconden later knalde er opeens een gigantisch bakbeest het water uit: JoJo de Bultrug sprong!

De opvallende brede keelgroeven verschillen ook per individu, soms zijn deze helemaal zwart, maar doorgaans is er sprake van een grote witte vlek. * Bron; Gids van alle Zeezoogdieren door Hadoram Shirihai en Brett Jarrett

Door de enorme euforie bij mij, een Duits echtpaar met hun hond Smudo rechts van mij en een paar dames met hun dochters links van mij, miste ik sprong nummer twee. Jan van der Sluis, die (ingeseind door Wim van Yperen) zonder dat ik het wist een paar honderd meter rechts van mij, ook nog maar net op tijd op het strand stond, miste een deel van de eerste sprong, maar had wel het vervolg.
Zo'n 15 seconden na de eerste sprong, volgde ook nog een derde sprong.

Hierna verdween JoJo weer onder water en zwom geleidelijk wat verder uit de kust richting noord.
De Noordzee voor Kijkduin lag er weer rustig bij, als of er kort daarvoor niets bijzonders gebeurd was.

De dagen hierna, trokken veel belangstellenden naar de kust in de hoop, dat Bultrug JoJo deze spectaculaire sprongen nog eens zou laten zien. Dat gebeurde echter jammer genoeg niet.
Jan werd inmiddels onze "media tijger", die her en der interviews gaf, na zijn opnames op diverse sites gedeeld te hebben. Zelf had ik nog een leuk interview, met Joyce Hoogland van "Den Haag in de buurt.nl", waar ook onze Piet van Gemerden, die bijna dagelijks bij het Zuider te vinden is, aan mee deed. Piet maakte nog een prachtige opname van een surfer, die voor het Zuider vrij dicht langs de Bultrug voer.

Tot slot veel dank aan Hans Verdaat, voor zijn deskundige uitleg en informatie verstrekking over het gedrag van Bultruggen en aan Wim van Yperen voor het aanmaken van de open Facebook groep "Scheveningen Bultrug" en het regelmatig met mij en anderen delen van de laatste ontwikkelingen m.b.t. JoJo rondom Scheveningen haven.

Op 10 januari van dit jaar werden er zelfs twee Bultruggen waargenomen, met een gering tijdsverschil van nog geen uur: een bij Bergen en "onze" JoJo voor de kust van Scheveningen.
Op 11 januari was er nog een melding vanuit Bergen, met 24 januari bij Oostende België door de kustwacht aldaar, als allerlaatste melding. Zie voor een chronologisch overzicht vanaf de eerste waarnemingen in 2018, Wim zijn site "kiekjesdief.nl" en wie weet zien wij JoJo, of een andere Bultrug komende herfst weer voor onze kust.